Vlijmen (gemeente Heusden)
| Brouwerijen vanaf 1900 bron: Friedrich - Brauereiverzeichnis Niederlande (1997) | ||
|---|---|---|
| 1a. | Firma J.A. Corman, bierbrouwerij Het Hert | 1900 |
| 1b. | Wed J.A. Corman, bierbrouwerij Het Hert | 1910 |
| 1c. | A.J.W. Corman, bierbrouwerij Het Hert | 1940 |
| 1d. | Wed. M. Corman Pelgrim, bierbrouwerij Het Hert | 1965 |
| 1e. | A. Corman, bierbrouwerij het Hert | 1968 |
| 2a. | B.L. van Hest & Zonen | 1905 |
| 2b. | A.C.P. van Nieuwkuik, bierbrouwerij De Valk | 1935 |
| 2c. | Bierbrouwerij De Valk, Fency Limonadefabriek | 1966 |
| Aantal brouwerijen sinds 1980 → in 1 bedrijf actief |
|---|
| Brouwerij KOR |
| Adres: Rozemarijn 2, 5251 SX Vlijmen |
| Telefoon: - |
| Opgericht: 2021 |
| KVK-nummer: 83399178 |
| Workshopbrouwerij |
| Meer informatie over brouwerij KOR op de website Nederlandse Biercultuur |
|
Open monumentendag voor het eerst in Vlijmen
"Van ons bier kreeg niemand hoofdpijn"
Als de dag van gisteren: monumenten in Vlijmen
Het heden is niets zonder het verleden. Wie het heden wil kennen, moet het verleden bestuderen. Dat hoeft geen zwaarwichtig werk te zijn. Wanneer de aandacht zich vooral richt op de mensen en hun doen en laten, dan wordt geschiedenis een levende en levendige wetenschap. Kees van den Oord brengt in deze rubriek aspecten van het verleden van de Langstraat en het Land van Heusden en Altena tot leven.
Deze keer gaat zijn bijdrage over de open monumentendag van zaterdag 14 september. Het centrale thema vormt dit jaar het industrieel erfgoed. Het gaat om gebouwen, machines, voertuigen en werktuigen uit het industrieel verleden. In de gemeente Vlijmen, die voor het eerst meedoet aan de Open Monumentendag, ging Kees van den Oord op zoek naar het erfgoed van twee vermaarde Vlijmense bierbrouwerijen "De Valk" en "Het Hert".
Advertentie Bierbrouwerij Het Hert uit 1964
Met een rondje langs elf rijks- en ruim veertig gemeentelijke monumenten doet de gemeente Vlijmen voor het eerst mee aan de landelijke open monumentendag, die dit jaar voor de tiende maal wordt gehouden en in het teken staat van het industrieel erfgoed. Daarvan is in Vlijmen overigens weinig bewaard gebleven. Bescherming genieten het markante bedrijfspand van zaadhandel Mommersteeg aan de Wolput, verder een voormalige leerlooierij in de Meliestraat en een vervallen hopeest (bakhuis voor het drogen van hop) aan de Nassaudwarsstraat.
Twee bierbrouwerijen vormden binnen het "hopdorp" Vlijmen aan het einde van de 19de eeuw een niet onbelangrijke bedrijfstak. De oudste, "Het Hert" stond aan de Julianastraat en startte volgens amateurhistoricus Loek van der Heijden rond 1836 met het brouwen van bier. Van deze bierbrouwerij "Het Hert" is maar weinig bewaard gebleven. Alleen een klein stuk is in de vorm van een aanbouw achter het later in 1914 gebouwde woonhuis aan de Julianastraat te zien. Volgens Van der Heijden is de oorspronkelijke bedrijfsbebouwing pas in de jaren tachtig gesloopt.
Advertentie uit de Provinciale Noordbrabantsche 's-Hertogenbossche Courant van 29 april 1903. Bekijk deze advertentie via Delpher.
Brouwersrecepten
Van de andere bierbrouwerij "De Valk" aan de Meliestraat kan veel meer achterhaald worden. De thans 70-jarige mevrouw Van Nieuwkuyk vertelt voluit over de bierbrouwerij van haar man Ad en haar schoonvader A.C.P (Cornelis). "Op 21-jarige leeftijd nam in 1909 mijn schoonvader, die uit Dongen afkomstig was, de brouwerij over van Guus van Hest, die tevens gemeentesecretaris van Vlijmen was. Een kleine brouwerij, schuin achter diens huis, stond te koop. Schoonpapa had na Rolduc op de brouwschool te München gezeten. Hij ging in een kleine dienstwoning vóór de brouwerij met zijn zus Jeanette wonen. Later zette hij in 1927 een nieuw groot woonhuis aan de straatkant."
Cornelis van Nieuwkuijk bouwde de brouwerij uit tot een aanzienlijk complex. Een hoogtepunt was de bouw van een 17 meter hoge toren, die in augustus 1932 gereed kwam. Het in ketels gebrouwen bier werd via leidingen naar het "koelschip", hoog in de toren, gepompt. Van Nieuwkuijk slaagde erin om het moeilijke recept van "pilsener bier", van lage gisting onder de knie te krijgen.
Mevrouw Van Nieuwkuijk bezit nog twee schriftjes vol brouwersrecepten, waarin haar schoonvader zijn ervaringen noteerde. "Licht mout klaart beter dan zwaar mout. Men gebruikt in de wintermaanden om het lekkerste bier te hebben (vol van smaak) Aalschensche of Poperingscher Hop", aldus de aantekeningen van Cornelis van Nieuwkuijk op 27 januari 1925.
Haar man, Ad van Nieuwkuijk groeide op in de brouwerij. Hij nam deze in 1955 over en leverde aan diverse cafés en instellingen in de omgeving bier op vat en fles. "Van het drinken van ons bier kreeg niemand hoofdpijn. Het was kwaliteitsbier van lage gisting, helder en lekker." Rond 1969 is Ad van Nieuwkuijk met bierbrouwen gestopt; hij verkocht voortaan het exclusieve Duitse merk "Hansa" uit Dortmund. Van Nieuwkuijk was inmiddels overgeschakeld op het maken van vruchtenlimonade, die onder de naam van "Fency" werd verkocht. "Het waren enkelvoudige sappen, gepasteuriseerd en zonder kleur- en conserveringsmiddelen", benadrukt mevrouw Van Nieuwkuijk. Vanwege ernstige ziekte moest Ad van Nieuwkuijk in 1985 zijn zaak sluiten.
Gelukkig voor Vlijmen staan zowel het riante woonhuis als de voormalige brouwerij met de hoge toren op de nominatie van gemeentelijk monumenten: "industrieel-archeologisch belang, straatbeeldtyperend". Het industrieel erfgoed van de Vlijmense bierindustrie is zodoende beschermd en blijft voor het nageslacht bewaard.
bron: L. van der Heijden, Bierbrouwerij "Het Hert", een Vlijmens familiebedrijf (manuscript); bedrijfsarchief brouwerij "De Valk" van Nieuwkuijk.
(Bron: Archief Brabant Pers - donderdag 12 september 1996)
Bierviltje Bierbrouwerij De Valk Vlijmen (collectie Kees Schrover)
Cultuurhistorische Inventarisatie Noord-Brabant / Monumenten Inventarisatie Project
Vlijmen - De Hoeven 41
Bakhuis; Hopeest Bergruimte
XIXA
Baksteen, ijsselsteen.
Kleine roederaam.
Zadeldak met oud Hollandse pannen.
Cultuurhistorisch belang.
Vlijmen - Julianastraat 48
Woonhuis; Bierbrouwerij Woonhuis
Vlijmen, J. van (1910)
XIXd; Ca. 1910
Baksteen, siermetselwerk, gele speklagen, hardsteen.
Schuiframen, glas-in-lood, paneeldeur.
Serre onder platdak Haakse aanbouw, oud Hollandse pannen. Bedrijfsgebouw onder zadeldak met oud Hollandse pannen, inrijpoort en boogramen. Windveren.
Vier oude beuken met een omtrek van circa 250 cm, ligusterhaag.
Cultuurhistorisch- en industrieel-archeologisch belang.
Vlijmen - Meliestraat 20
Woonhuis; Bierbrouwerij Woonhuis
Vlijmen, Jan van
1927 en 1929, verbouwd ca. 1920
Baksteen met siermetselwerk in geteerde steen.
Kruisramen en bolkozijnen. Portiek met rondboog. Erker en balkon.
Schilddak met geglazuurde tuile du Nord pannen. Dakkapellen, brede lijstgoot.
Bedrijfsgebouwen onder zadeldak met oud Hollandse pannen. Getoogde ijzeren ramen (XIXd). Hoge bakstenen silo, plat dak (ca. 1920).
Reeks leibomen met een omtrek van 75 cm, hulsthaag.
Dienstwoning nummer 22.
Straatbeeldtyperend, industrieel-archeologisch belang
(Bron: CHIN-M.I.P. Vlijmen)
Meer lezen over Vlijmen
- De oude Vlijmense Hopteelt [ omslag ]
A. van Engelen
Verschenen in: Met Gansen Trou, maandblad van Heemkundekring Onsenoort
1951 - 1e jaargang - februari - nummer 2 - De oude Vlijmense Hopteelt (vervolg)
A. van Engelen
Verschenen in: Met Gansen Trou, maandblad van Heemkundekring Onsenoort
1951 - 1e jaargang - mei - nummer 5 - De oude Vlijmense Hopteelt (vervolg)
A. van Engelen
Verschenen in: Met Gansen Trou, maandblad van Heemkundekring Onsenoort
1951 - 1e jaargang - juli - nummer 7 - De Vlijmense hopteelt door de eeuwen heen [ omslag ]
A. van Zon
Verschenen in: Met Gansen Trou, maandblad van Heemkundekring Onsenoort
1978 - 25e jaargang - november - nummer 10 - De Vlijmense hopteelt door de eeuwen heen (vervolg)
A. van Zon
Verschenen in: Met Gansen Trou, maandblad van Heemkundekring Onsenoort
1978 - 25e jaargang - december - nummer 12 - Stoombierbrouwerij "Het Hert" - J.A. Corman te Vlijmen
Ton van Oorschot
Verschenen in: BAV Journaal, tijdschrift van Bier en Verzamelaarsvereniging BAV, Leiderdorp
1985 - nummer 3 - Corman uit Vlijmen contra Bass uit Burton
Ton van Oorschot
Verschenen in: BAV Journaal, tijdschrift van Bier en Verzamelaarsvereniging BAV, Leiderdorp
1986 - nummer 1 - Onbegrip over waardering bierbrouwershuis
1994 - Archief Brabantpers / Brabants Dagblad Online (21 januari) - De ondergang van de hopteelt in de Langstraat [ omslag ]
Anton van der Lee
Verschenen in: Met Gansen Trou, maandblad van Heemkundekring Onsenoort
1995 - 45e jaargang - november - nummer 11 - Open Monumentendag voor het eerst in Vlijmen
"Van ons bier kreeg niemand hoofdpijn"
1996 - Archief Brabantpers / Brabants Dagblad Online (12 september) - Mijn wieg was een kratje
Corman contra Bass
De boekhouding
Gerard Velders
Verschenen in: PINT Nieuws, tijdschrift van de vereniging Promotie INformatie Traditioneel bier, Amsterdam
2001 - nummer 125
ISSN 1380-6084 - Historisch Heusden: Bierbrouwerfamilie Corman
Bart Beaard
Verschenen in: heusden.nieuws.nl
1 juli 2020 - Het geheim van Vlijmen [ omslag ]
Gerard Velders
Verschenen in: PINT Magazine (Magazine voor biergenieters). Uitgave van Bierconsumentenvereniging PINT
2021 - 41e jaargang - Herfst
ISSN 1380-6084
