Berlicum (gemeente Sint-Michielsgestel)
Zie ook Den Dungen en Sint-Michielsgestel.
| Brouwerijen in 1794 bron: Breughel - Beschreeve Staat van de Meijerij |
|---|
| Er zijn twee Brouwerijen. |
| Brouwerijen in 1816 bron: Brugmans - Statistieken van de Nederlandse nijverheid uit de eerste helft der 19e eeuw | ||
|---|---|---|
| 3 brouwerijen met 2 werklieden. | ||
| Voormalige staat: | Voor het jaar 1811 waren de 3 brouwerijen alle in werking, het debiet was redelijk. | |
| Huidige staat: | Nu zijn er maar 2 in werking, het debiet is slecht. | |
| Consumptie: | Meest blijft het bier binnen de gemeenten, doch soms wordt er wel een weinig na buiten de gemeente vervoerd. | |
| Brouwerijen vanaf 1900 bron: Friedrich - Brauereiverzeichnis Niederlande (1997) | ||
|---|---|---|
| 1a. | H. Godschalx, bierbrouwerij De Zwaan | 1900 |
| 1b. | Wed. H. Godschalx, bierbrouwerij De Zwaan | 1915 |
| 1c. | J.M.C. Godschalx, bierbrouwerij De Zwaan | 935 |
| 1d. | Firma J.M.C. Godschalx, Stoombierbrouwerij De Zwaan | 1970 |
| 2. | H.C. Godschalx | 1910 |
| Aantal brouwerijen sinds 1980 → in 2 bedrijven actief |
|---|
| Uthoka Brouwstudio ‒ Sommelier & Brouwerij |
| Postadres: Nederhof 3a, 5258 CB Berlicum (gemeente Sint-Michielsgestel) |
| Telefoon: +31 6 24147747 |
| Opgericht: 2016 |
| KVK-nummer: 64695123 |
| Brouwerijhuurder |
| Meer informatie over Uthoka Brouwstudio op de website Nederlandse Biercultuur |
|
| Batches Brewery |
| Postadres: Nederhof 3a, 5258 CB Berlicum (gemeente Sint-Michielsgestel) |
| Telefoon: +31 6 24147747 |
| Opgericht: 2017 |
| KVK-nummer: 68138954 |
| Brouwerijhuurder |
| Meer informatie over Batches Brewery op de website Nederlandse Biercultuur |
|
Uit de krant van 1994: Markant Berlicummer vandaag 91 jaar. Hein d'n brouwer blijft vitaal
Vandaag, 1 april, wordt hij 91 jaar, Hein Godschalx geboren en getogen in Berlicum. 'D'n brouwer', zoals men daar met respect zegt. Telg uit een gerenommeerd brouwersgeslacht, die de burgemeester Godschalx-dynastie doorbrak, omdat hij geen erebaantje naast zijn eigenlijke vak ambieerde. Hij bleef zich bezig houden met brouwen. En zag de wereld door de tijd heen veranderen.
"Eigenlijk", zegt hij, had hij een ander beroep willen uitoefenen. "Maar dat was er in die tijd niet bij, de familietraditie moest worden voortgezet." Daar heeft hij trouwens nooit spijt van gehad. Bescheiden en charmant vertelt hij zijn verhaal. Dat begint met Antoon Godschalx uit Den Dungen, die in 1716 met de weduwe van Tongeren trouwde, eigenaresse van brouwerij 'De drie Zwaantjes' in Middelrode. "Die lokatie aan de Aa was ideaal. Er werd van alles gebrouwen, licht bier, gerstebier, en oud bruin."
Bierviltje Bierbrouwerij De Zwaan Berlicum (collectie Kees Schrover)
Rond 1800
"Rond 1800 heeft mijn overgrootvader in Empel de familietraditie voortgezet. Daar is ook mijn grootvader geboren. Na wat omzwervingen vestigde hij zich in Berlicum, waar zijn oom burgemeester was. In die tijd had elk dorp hier wel een brouwerij." Vanuit zijn huis wijst Godschalx naar zijn geboorteplek, het bekende statige huis aan de Hoogstraat. Daar tegenover, rechts van waar nu een benzinepomp te vinden is, stond aanvankelijk het familiebedrijf, De Zwaan. "Ik had een onbezorgde, gezellige jeugd. Met een hecht familieleven. En veel buiten spelen." Uit een lade haalt hij enkele foto's. Verbaasde passanten op een vergeelde Hoogstraat. Ook is de nieuwe brouwerij zichtbaar, die begin vorige eeuw verrees. En verder het statige witte woonhuis ernaast, dat zijn grootvader in 1875 bouwde. Het huis, Zwanenburg, is er nog altijd; de brouwerij is, net als de oorspronkelijke, grotendeels verdwenen.
Godschalx vertelt hoe het bedrijf met steeds zijn tijd is meegegaan. "Dat was noodzaak, in het begin van de eeuw was de concurrentie van de stadsbrouwerijen groot. Zo konden wij in 1916 ons eigen gasfabriekje sluiten, omdat de brouwerij overging op electriciteit. Een hele belevenis!"
Godschalx was toen 18 jaar en ging onder meer stage lopen in de Unionbrouwerijen in Dortmund. "Een gigantisch bedrijf," zegt hij nog vol bewondering. "Daarna ben ik naar München vertrokken, om te studeren aan de brouwerij-akademie. Ik had er een geweldige tijd. Wat ik er leerde, kwam mij later goed van pas. In onze brouwerij konden wij op tijd overschakelen van bovengisting naar ondergisting, zodat het bier langer houdbaar bleef; een hele verbetering. Het was een van de van de hoogtepunten uit mijn leven."
Vredendaal
In 1943 trouwde hij de dochter van een collega. "Brouwers zoeken elkaar altijd op," zegt hij lachend. "We zijn op Vredendaal gaan wonen. Het huis van Herman de Man, dat eigendom was van mijn vader, stond leeg. De schrijver Wim Hofmann en zijn vrouw, woonden boven ons. Tijdens de beschietingen hebben wij heel wat uren in het kelderke doorgebracht." "Toen Berlicum ontruimd moest worden, heb ik het bedrijf achter moeten laten. Dat vond ik verschrikkelijk. De brouwerij was een deel van je leven. Dat heb ik aan den lijve ervaren, toen ik er in 1979 mee stopte. Het ging mij aan mijn hart, maar mijn zoon koos uiteindelijk voor een andere richting. Een dieptepunt in mijn leven is het niet geweest. Dat was het overlijden van mijn vrouw, in 1974." Even is het stil in de kamer. "Na al die jaren, kom je zo zachtjes aan alleen te staan. Tenminste, met leeftijdsgenoten. Mijn zoon en zijn gezin wonen naast mij. De kinderen en kleinkinderen komen regelmatig. Ik verveel mij geen moment. Ik ben ontzettend dankbaar, dat alles mij nog interesseert. En dat ik dat nog kan bevatten. Ik geniet nog altijd van het theater en een concert. Van mijn tuin en van een vol glas schuimend bier. Regelmatig trek ik er op uit met de auto. Ik heb mijn kaartclubjes, maar ook daar wordt het kringetje steeds kleiner..."
Muziek
Even later vertelt Godschalx met pretogen over zijn erelidmaatschap van Harmonie TOG, waarvan hij dertig jaar voorzitter was. “Dat heb ik met plezier gedaan. Want muziek brengt leven in de brouwerij, letterlijk en figuurlijk. Net als carnaval. Vroeger vierde ik dat goed mee.” Hein Godschalx is in Berlicum erelid van carnavalsvereniging De Koalstampers. Jaarlijks ontvangt hij met carnaval uitgebreid het bestuur in zijn oude bierkelder. "Zo is er altijd wel iets te doen. Als je in de winterdag in de schommelstoel gaat zitten, word je oud en stijf."
(Bron: Archief Brabantpers, vrijdag 1 april 1994)
Cultuurhistorische Inventarisatie Noord-Brabant / Monumenten Inventarisatie Project
Berlicum - Hoogstraat 51-51A (brouwerij De Zwaan)
Woonhuis; brouwerij. Woonhuis
1874
Baksteen, souterain, natuurstenen plint en cordonlijst. Gepleisterde kroonlijst. Vierruits ramen met bovenlicht glas-in-lood. Schuiframen. Dakkapel met fronton. Schilddak. Opnieuw verbeterde Hollandse pan. Schuur, baksteen gepleisterde plint onder zadeldak. Rond raam in topgevel. Smeedijzeren hek met pijlstaartpunten en granaatappels. Omgeven door tuin. Kastanje, cirkelvormig grasveld met grintpad. Gevelsteen. Voormalige brouwerij De Zwaan. Pand aan oude wegenstructuur, van cultuurhistorisch belang.
(Bron: CHIN-M.I.P. Berlicum 1993)
Meer lezen over Berlicum
- Godschalx' Bierbrouwerij De Zwaan
Ton van Oorschot
Verschenen in: BAV Journaal, tijdschrift van Bier en Verzamelaarsvereniging BAV, Leiderdorp
1985 - nummer 3 - Bierbrouwerij Godschalx
Aan het woord: Jan Godschalx
Verschenen in: Aachterum..., uitgave van de Historische Vereniging Berlicum Middelrode
1998 - jaargang 2, nummer 2, juni
ISSN 1388 - 3488 - Bierbrouwerij Godschalx in oude kern Middelrode
Anny van der Heijden-Bijnen
Verschenen in: Rondom de Plaets, kwartaaluitgave van Heemkundekring 'De Plaets', Berlicum - Middelrode
1998 - negende jaargang, nummer 4 - Brouwerij en herberg "De Drije Zwaenen" [ omslag ]
Wim van der Heijden
Verschenen in: Rondom de Plaets, kwartaaluitgave van Heemkundekring 'De Plaets', Berlicum - Middelrode
2003 - jaargang 14, nummer 4
ISSN 1380-0167
